Archiwum spotkań autorskich

Myśli wciąż żywe - o ideowej spuściźnie Jana Karnowskiego

W ramach obchodów Roku Jana Karnowskiego w dniu 11 maja 2010 r. w Bibliotece Publicznej Gminy Wejherowo im. Aleksandra Labudy w Bolszewie prof. Cezary Obracht-Prondzyński wygłosił wykład pt. „Myśli wciąż żywe - o ideowej spuściźnie Jana Karnowskiego”. W atmosferze skupienia wykładu wysłuchali, m. in. Radosław Kamiński - dyrektor Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Tomasz Fopke - naczelnik Wydziału Kultury i Spraw Społecznych starostwa w Wejherowie, Katarzyna Lessnau, dyrektor Samorządowej Szkoły Podstawowej w Górze, Teresa Szczodrowska oraz stałe grono miłośników Kaszub i kaszubszczyzny.

Cezary Obracht-Prondzyński ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Gdańskim, broniąc pracę magisterską poświęconą problemowi „Kapitalizacji rolnictwa na Pomorzu na przykładzie drobnoszlacheckiej wsi Borzyszkowy”. Otrzymał za nią nagrodę Fundacji im. Edmunda Borzyszkowskiego - na czele jury oceniającego stał prof. Gerard Labuda. W 1989 r. zatrudniony w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego, najpierw w Zakładzie Socjologii Kultury, a następnie w Zakładzie Historii Myśli Społecznej. Od 2003 r. zatrudniony także w Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej, gdzie prowadzi wykłady z zakresu socjologii, wybranych problemów współczesnego świata, współczesnego społeczeństwa polskiego. W latach 1994-1997 był słuchaczem Studium Doktoranckiego Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego. Tu obronił pracę doktorską napisaną pod kierunkiem prof. Józefa Borzyszkowskiego pt. „Jan Karnowski jako pisarz, polityk i działacz regionalny” (wydana drukiem). W 1992 r. odbył półroczny staż naukowy w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, w listopadzie 1993 r. miesięczny staż w Parlamencie Europejskim w Brukseli (interesowała go głównie sprawa europejskiej polityki regionalnej oraz ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych), a w 2001 r. przez miesiąc stypendysta w Instytucie Herdera w Marburgu.

W styczniu 2003 r. pomyślnie zaliczył kolokwium habilitacyjne na Wydziale Nauk Społecznych UAM w Poznaniu na podstawie książki pt. Kaszubi - między dyskryminacją a regionalną podmiotowością. W maju 2003 r. Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów Naukowych zatwierdziła stopień naukowy doktora habilitowanego w zakresie socjologii. Jest autorem 9 książek i współautorem 1 oraz autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych. Członek: Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Naukowego w Toruniu, stowarzyszenia Centrum Międzynarodowych Spotkań w Tuchomiu, Społecznego Stowarzyszenia Prasoznawczego „Stopka” w Łomży, członkiem-założycielem i sekretarzem Instytutu Kaszubskiego, czł. Rady Fundacji „Pogranicze Sztuk - Kultur - Narodów” w Sejnach, wiceprzewodniczącym Rady Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie oraz czł. Rady Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Ponadto pełni funkcję sekretarza Kolegiów Redakcyjnych roczników naukowych „Acta Elbingensia” i „Acta Cassubiana”. Od października 1994 r. do stycznia 2000 r. red. naczelny miesięcznika społeczno-kulturalnego „Pomerania”. W latach 1991-1996 pracował także w Gabinecie Wojewody Gdańskiego, gdzie odpowiadał za kontakty z samorządami oraz współpracę regionalną. W 1995 r. otrzymał nagrodę Fundacji „POLCUL” za pracę społeczną i kulturalną na Pomorzu, a w 2004 r. Nagrodę i Medal im Zygmunta Glogera.

W wygłoszonym wykładzie prof. Cezary Obracht-Prondzyński skupił się na wielu aspektach działalności Jana Karnowskiego stwierdzając m. in.: , iż „o miejscu Karnowskiego w literaturze, a szczególnie w gronie twórców programu kaszubsko-pomorskiego regionalizmu, mogą świadczyć używane często pod jego adresem określenia: „sumienie regionalizmu kaszubskiego”, „mózg ruchu kaszubskiego”, „jego główny ideolog” itp. Jednak mimo tak wymownych nazw jego myśl pozostaje w dużej mierze nierozpoznana. Karnowski jest traktowany nadal przede wszystkim jako poeta i autor utworów dramatycznych. Na postrzeganie Karnowskiego głównie poprzez pryzmat literatury wpłynęło nowatorstwo w uprawianiu poezji kaszubskiej. Był uznawany za najlepszego liryka swego czasu i właściwego twórcę poezji kaszubskiej, kierującego się wewnętrzną konstrukcją języka kaszubskiego.

Należy podkreślić, iż oprócz twórczości literackiej znana jest również aktywność Karnowskiego jako historyka w tym historyka literatury. Natomiast w badaniach nad twórczością publicystyczną, w której formułował zręby ideologii regionalnej, koncentrowano się głownie na pierwszym, młodzieńczym okresie, gdy Karnowski był założycielem Koła Kaszubologów w Pelplinie i bliskim współpracownikiem Aleksandra Majkowskiego oraz jednym z głównych twórców ruchu młodokaszubskiego.

Natomiast niemal zupełnie nieznana jest jego publicystyka pomorska z połowy lat 20., będąca bardzo ważnym głosem w toczącej się wówczas na łamach prasy i nie tylko dyskusji na temat tzw. dzielnicowości. Publicystyka ta jest ważna nie tylko z powodu, że znakomicie obrazuje jego stosunek do nowej rzeczywistości powojennej, ale ponadto w pewien sposób wpłynęła także na drogę życiową Karnowskiego, sytuując go jednoznacznie po stronie opozycyjnej w stosunku do rządów pomajowych i wojewodów enpeerowskich w okresie przed zamachem majowym”.

Z kronikarskiego obowiązku należy odnotować, iż wykładowi towarzyszył występ słowno-muzyczny uczniów z Samorządowej Szkoły Podstawowej w Bolszewie pod kierunkiem Ireny Samson oraz wystawa okolicznościowa pt. „Jan Karnowski. Pisarz, polityk działacz kaszubsko-pomorski” przygotowana przez pracowników biblioteki na podstawie unikatowych materiałów użyczonych przez Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Wystawa będzie czynna do 25 maja 2010 r.

Fotogaleria
Materiał video telewizji TTM